(Kompreneble, Regulo 2 pri ŝtonkapto ne antaŭvalidas ol malpermeso B, male, la lasta kondiĉas la unuan. Tio estas la esenca diferenco inter Malpermesoj A kaj B.)

Ambaŭ ludantoj rajtas fini la situacion "ripeta minaco"(KOo) iam ajn, ĉe la komenco aŭ survoje de la kapto kaj rekapto.

Ekzemple ĉe figuroj 2, supozu ke blanko ŝtonmetis aliloken, atendante ke Nigro respondu tiuloke al Blanka ŝtonmeto. Se nigro respondas kiel Blanko atendas, Blanko kompreneble rekaptos nigron a laŭ sia volo. Tiam, tamen, Nigro povas meti ŝtonon sur punkton b, perfidante Blanka esperon. La rezulto estas figro (3) de ĉiu Diagramo.

Blanko rajtas fari la samon, kompreneble. Kiam la fazo revenis al figuro (1) de ĉiu Diagramo, post iom da fojojn de kapto kaj rekapto, Blanko povas ŝtonmeti sur la punkton a, same kiel nigro faris. La rezulto montriĝas en figuro (4).

(Kompreneble, blanko povas meti ŝtonon a ĉe la starto, figuro (1), kaj la rezulto estas ankaŭ figuro (4). Ĉi-okaze, la procezo ripetminaco (KOo) ne komenciĝas.)

Kiamaniere finiĝas ripetminaco (KOo) decidas tre ofte la tutan sorto de la ludo.

(Por scivolemuloj: - En Diagramo XVI, la situacio "repita minaco" (KOo) povas okazi sen blankoj markitaj de triangulo; ili estas aldonitaj nur por simpligi eksplikadon. Krome, ĉe fihuro (4) de Diagramo XVI, Blanko povas fini la ripetminacon (KOon) per meto k (kaptinte la nigron n). Tio estas pli avantaĝa per meto a, ilustrita de la figuro.)

Diagramo XV

Diagramo XVI

IX. Fininte Klarigi Fundamentajn Regulojn

- Intermezo -

Klarigo pri fundamentaj Reguloj estas tute finita. Ili estas simplaj kaj malmultaj. Por GOi plilerte, tamen, estas necesa ankaŭ scio pri kelke da aliaj "regulidoj", kaj taktikoj; kvankam ĉi tiuj estas nenio alia ol logikaj konsekvencoj de supre klarigitaj Fundamentaj Reguloj.

Tial, ideala geniulo povus venki la plej fortan GOiston, nur se li memorus la Fundamentajn Regulojn, eĉ sciante nenion pri regulidoj kaj taktikoj; ĉar li povus elpensi ilin en sia cerbo, ludante.

Sed ni ne atendas, ke ĉiuj legantoj estu diecaj geniuloj. (Pardonon, gesinjoroj!) Do, ni aldone klarigos nur la plej praktikan regulidon, regulidon pri "morto kaj vivo", en la sekvonta ĉapitro; por ke ĝeneralaj legantoj povu ludi GOon pli bone kaj kiel eble plej frue.

Aliajn regulidojn kaj taktikojn vi mem trovos dum via praktikado laŭ via plilertiĝo, kaj ni helpos tion per nia dua libreto "Fndamentaj Taktikoj kaj Strategioj en Goludo".

(Por matematikemuloj: - Fundamenta Reguloj similas al Eŭklidaj aksimoj, kiuj estas mem simplaj kaj facilaj, sed el kiuj deduktiĝas multe da teoremoj kaj korolarioj, danke al kiuj komplikaj problemoj fariĝas solveblaj.)

X. "Morto" kaj "Vivo"

- pri "Okulo" kaj "Falsa Okulo"-

Rigardu figurojn (1) kaj (2) en Diagramo XVII. (Por oportuneco ni supozu ĉi sube, ke Blanko estas ĉiam atakanto kaj Nigro estas ĉiam atakato, kvankam tio estas nereala.)

1. Morta unuopa ŝtono

Vi scias jam bone, ke nigro en ĉiu figro (1) ne povas eskapi, ĉar Nigra ŝtonmeto 1 estas malpermesita de Regulo 4. Tamen, ĝi ne estas kaptita, ĉar ĝi havas ankoraŭ unu spirpunkton (Regulo 2). Tial ĝi ne estas forigata, restante unuopa en perfekta Blanka sieĝo. Sed Blanko povas ĝin kapti, kiam ajn li volas, nur se ŝtonmetas sur la punkton 1.

Ĉi tia ŝtono estas "morta", sed ne kaptita ankoraŭ pro sia nur unu spirpunkto.

Ĉe figuroj (2), Nigra ŝtonmeto 1 ne estas malpermesita, sed apenaŭ li ŝtonmetas sur punkton 1, Blanko kaptos la du nigrojn kune per ŝtonmeto 2. Do, la nigro a ne povas eskapi. Sed ĝi ne estas ankoraŭ kaptita, ĉar restas unu spirpunkto por nigro a ankoraŭ. Blanko, tamen, povas forkapti ĝin, kiam ajn li volas per siavica meto 1.

Ĉi tia ŝtono estas "morta" ankaŭ, sed ne kaptita, sekve ne forigata.

En Diagramo XVII, spirpunkto por nigro estas nur unu. Ni plimultigu spirpunktojn por esplori, ĉu io nova okzos.

(Ni provu nur centrakampan figuron por pensekonomio)

Ĉe Diagramo XVIII, nigro a havas du spirpunkojn interne de la Blanka sieĝo. Supozu, ke nigro a penas eskapi per ŝtonmetoj 1 kaj 3; tiam Blanko malhelpas la eliĝon ĉiufoje per 2 kaj 4 respektive. La rezultato estas kiel vi vidas. Ĝi egalas esence figuron (2) en Diagramo XVII.

Do nenio nova okazas ankaŭ ĉi-okaze. La unuopa nigro a kun multaj spirpunktoj estas "morta", sed ankoraŭ ne forigata danke al ĝiaj spirpunktoj.

Tamen Blanko povas kapti ĝin per ŝtonmetoj 1 kaj 3, kiam ajn ĝi volas.

Tial la nigra ŝtono havanta du spirpunktojn ankaŭ estas morta, malgraŭ ke ĝi ne estas kaptita nek forigata danke al spirpunktoj.

Diagramo XVII

unuopa ŝtono a, morta sed ne kaptita. (sekve ne forigata)

Diagramo XVIII

unuopa ŝtono a, havanta multajn spirpunktojn

2. Morta ŝtongrupo

Vi estas jam sufiĉe informita pri "morto" de unuopa ŝtono. Ni esploru la aferon pri pluraj ŝtonoj (aŭ ŝtongrupo).

Ĉ e ĉiu figuro en Diagramo XIX, estas evidente, ke Blanko povas kapti Nigran grupon kiam ajn li volas, per ŝtonmetoj sur Nigran spirpunktojn (montritajn per punktetoj). Do, ĉiu Nigra grupo estas morta, sed ne kaptita nek forigata, ĉar ĝi havas spirpunktojn pornune.

Diagramo XIX

Morta, sed ne kaptita ŝtongrupo

3. Morta ŝtongrupo kun spirpunkto interne.

Ĉu la Nigraj grupoj en Diagramo XX ankaŭ estas mortaj? Jes, kompreneble.

Ĉe figuraro (1) en Diagramo XX, ĉiu Nigra grupo ĉirkaŭbrakas unu vakan punkton a interne de si, kaj ĝi havas tri spirpunktojn, inkluzive de a.

Estas vere, ke Blanko ne povas ŝtonmeti sur la unuopan vakan punkton a senprocede (Regulo 4 - Malpermeso A). Tamen, se Blanko rabas unue la eksterajn spirpunkojn 1 kaj 2, tiam li povas ŝtonmeti sur la punkton a, kaj forigi la Nigran ŝtongrupon. (Regulo 5).

Ankaŭ ĉe figraro (2), la situacio estas esence sama, malgraŭ ke ĉiu Nigra grupo havas en sia interno du vakajn punktojn (a,b) neapartigitajn. Ĝiaj spirpunktoj nombriĝas kvar, inkluzive de a kaj b. Se blanko okupas unue eksterajn spirpunktojn (1,2), due internan spirpunkton a, tiam estas prete por li kapti la tutan grupon per meto b. (Regulo 5).

Tial ĉe ĉiuj okazoj de Diagramoj XVII al XX, Nigraj grupoj estas mortaj, kvankam ili ne estas forigitaj pornune, danke al siaj spirpunktoj.

Diagramo XX

Ŝtongrupo, havanta spirpunkto(j)n interne de si.

4. "Regulido" pri morto kaj vivo de ŝtongrupo

Nun ni havas sufiĉan scion por esplori la plej gravan "regulidon", nome, regulidon pri morto kaj vivo de ŝtongrupo.

Rigardu Diagramon XXI ! Ĉe ĉiu figulo, Nigra grupo havas du vakajn punktojn, apartigitajn unu de la alia, interne de si. Ĉu ĝi estas morta? Ne, neniel ne! Nigro vivas por eterne. Tion ni pruvu.

Por kapti Nigran grupon, Blanko devus meti ŝtonojn sur punktojn a kaj b. Ĝi ne povas meti samtempe sur la du punktojn, ĉar ŝtonmeti devas esti alterne po unu (I. Preparaj Informoj).

Do, ĉu Blanko povas meti laŭvice sur punktojn a kaj b po unu? Ĉi tio ankaŭ estas malpermesita, ĉar a kaj b estas ambaŭ senspirpunktaj (Regulo 4 - Malpermeso A).

Do, Blanko neniel povas kapti Nigran grupon. eĉ se ĉiuj eksteraj spirpunktoj estas okupataj de la unua. Tial estas pruvite, Ke ĉiu Nigra grupo en Diagramo XXI estas senmorta.

El la supra pruvado, legantoj komprenu, ke la ŝtongrupo, kiu havas pli ol du vakajn punktojn, apartigitajn unu de la alia, en sia interno, ne povas esti kaptita, alivorte, vivas por eterne.

Tiaj vakaj punktoj estas nomataj "okuloj". Memoru, ke du okuloj garantias vivon. Ĉi tio estas la plej grava kaj elementa regulido, dedukita de Fundamentaj Reguloj.

Diagramo XXI

Ŝtongrupo, kiu ĉirkaŭbrakas du apartigitajn spirpunktojn, estas senmorta.

5. Falsa okulo

Vi renkontos "falsan okulon" en via ludo baldaŭ havota.

Rigardu Diagramon XXII, kaj komparu ĝin kun Diagramo XXI. Kio estas la esenca diferenco inter ili? Jes, en XXII, punkto(j) v (kaj z), kiu(j) estas okupita(j) de Nigro en XXI, estas ĉitie okupita(j) de Blanko. Tial, se Blanko okupas Nigrajn spirpunktojn montritajn per punktetoj, Nigro devas meti tuj sur punkton a, ĉar nigra(j) ŝtono(j) markita(j) per triangulo estas minacata(j); se Nigro ne metas sur punkton a, Blanko metos tien kaj forkaptos la markita(j)n ŝtono(j)n.

Ĉiuokaze, la ŝajna okulo perdiĝos kaj la Nigra grupo mortos. Ne, la Nigra grupo estas jam morta kun sia formo kia ĝi nun estas! Estas sennecese por Blanko, ŝtonmeti sur Nigrajn spirpunktojn plue. Nigra grupo estos forigata ĉe la fino de la ludo.

La punkto a nimiĝas "falsa okulo". Komencantoj ofte trompiĝas de falsaj okulaj, tiel ke ili prenas mortintojn por vivaj.

Do, gardu vin ĉiam prudente kontraŭ falsaĵoj!

Diagramo XXII

Falsa okulo

XI. Kiel Trakti Mortintojn

- Rilate Regulido pri Vivo kaj Morto -

En Ĉapitro V, vi lernis, kiel trakti kaptitojn, Ĉi tie vi sciu, kiel trakti mortintojn. Sed antaŭ tio vi devas scii la jenon.

Mortintaj ŝtonoj reviviĝas nemalofte, nesimile al kaptitoj. Kaptitoj estas tuj forigataj, sed mortintoj restas sur la tabulo ĝis la fino. Do, disvolviĝado de la ludo alportas ofte ŝancon de reviviĝo al la mortintoj. La ĉefaj ŝancoj estas alproksimiĝo de amikaj helptrupo.

Ĉe figro (1) en Diagramo XXIII, Nigra grupo estas morta pro manko de okulo. Tamen supozu, ke Nigra helptrupo venas por detrui Blankan sieĝon, sed Blanko neglektas kontraŭbatali. Ekzemple, ĉe figro (2), Nigraj ŝtonoj 1,2,3 venas por elhelpi amikajn mortintojn, kaj profitante Blankan neglekton, metas ŝtonon a, kaptas kaj forigas du blankojn.

La rezulto estas ilustrita de figuro (3). Blanka sieĝo estas detruita, kaj Nigra grupo reviviĝis. (En la reala mondo, mortinitoj neniam reviviĝas, sed kaptitoj revenas hejmen plejparte vivaj post la milito. Stranga estas la GOmondo!)

Diagramo XXIII

Mortintoj reviviĝas!

Ĉi tie temas do, kiel trakti ne reviviĝintajn mortintojn. Tre simpre:"traktu same kiel kaptitojn." La diferenco konsistas nur en tio, ke mortintoj estas forigataj nur ĉe la fino de la ludo, kvankam kaptitoj estas senprokraste forigataj dum la ludo daŭras.

Ĉe la fino, mortintoj estas forigataj, miksataj kun kaptitoj, kaj ilia nombro estas subtrahataj kune de la punktoj en amikaj teritorioj.

Konceptu, ke mortigo estas speco de kapto, sed mortintoj restas sur la tabulo ĝis la fino, kaj pro tio havas ŝancon reviviĝi.

(Kaptitoj kaj nereviviĝintaj mortintoj estas ambaŭ negativa teritorio, unuvorte.)

XII. Ekzemplo de Ludo inter Nelertuloj

Ni prezentu al vi ekzemplon de ludo. Ludo inter lertuloj estus maltaŭga ĉi tie, ĉar ĝi estas tro malfacila por kompreno de komencantoj. Do ni elektis tiun inter nelertuloj, celante komprenigi vin videble per AKTUALA LUDO, kio estas ĉirkaŭado, minaco, kapto, mortigo kaj la situacio de ripeta minaco, kiel finiĝas la ludo kaj kalkuliĝas la rezulto por juĝi kiu venkis.

Kiam vi iomete lertiĝos, vi trovas kiel nelertaj estas la ludantoj.

Ĉi sube, ŝtonmetoj de ambaŭ-ludantoj estas montritaj per N1, B2; N3, B4;...Np, B(p+1);...; por ekzempro, B4 montras Blankan 4-an meton (post Nigra 3-a meto).

Fazo I

N1~N21

Nigro kaptis 1 ŝtonon

Blanko kaptis 0 ŝtonon

Fazo I.

Ambaŭ batalas por ĉirkaŭi plej vastajn teritoriojn, sed samtempe, por malhelpi plivastiĝon de malamikaj teritorioj.

Tiu ĉi batalo okazigas diversajn komplikaĵojn. B14 minacas ŝtonon N7, sed Nigro forlasas g-in kaj metas ŝtonon 15. Blanka du ŝtonoj, B2 kaj B12, devas eviti kaptiĝon aŭmorton, do Blanko metas ŝtonon B16 kaj B18.

Ĉi tiel komenciĝas situacio "ripeta minaco" pro B20.

Nigro tuj kaptas ŝtonon B16. B16 estas forigata kaj akceptata en la kovrilon de Nigra ŝtonujo.

Fazo II

(N1=N21 en Fazo I)

N1~B4

sume:

Nigro kaptis 1 ŝtonon

Blanko kaptis 1 ŝtonon

Fazo II.

Al blanko estas malpromesite tuj rekapti ŝtonon N1 (Regulo 6 - Malpermesio B). Li do metas ŝtonon B2, kaj Nigro respondas al B2 per N3. Nun Blanko rajtas kapti ŝtonon N1 per B4.

La agon meti aliloken por akiri rajton rekapri en la situacio de ripeta minaco - ni monu ĝin "postuli kompenson", kaj la kapton kaj rekapton, "repeta kapto".

En Fazo II, Blanko postulas kompenson per B2, kaj Nigro akceptas (kontraŭ-metas) per N3, do Blanko kaptas ripete per B4.

N1 estas forigata kaj akceptita en la kovrilon de Blanka ŝtonujo.

Fazo III

(B1=B4 en Fazo II)

B1~N4

sume:

Nigro kaptis 2 ŝtonojn

Blanko kaptis 1 ŝtonon

Fazo III.

Nigro postulas kompenson per N2, kaj Blanko akceptas per B3. Nun Nigro rajtas kapti ripete per N4.

Fazo IV

(N1=N4 en Fazo III)

N1~B4

sume:

Nigro kaptis 2 ŝtonojn

Blanko kaptis 3 ŝtonojn

Fazo IV.

Blanko postulas kompencon per B2, kaptante unu nigron. Nigro akceptas per N3, Blanko ripete kaptas per B4.

Ĉi-foje Nigro rezignas kapti ripete, do metas ŝtonon N5 por eviti kaptiĝon de la nigra ŝtono markita per triangulo.*

Fazo V

(N1=N5 en Fazo IV)

N1~B6

sume:

Nigro kaptis 3 ŝtonojn

Blanko kaptis 3 ŝtonojn

Fazo V.

Blanko metas ŝtonojn B2, B4, por eviti morton.

Nigro denove kaptas ripete per N5, kaj Blanko metas ŝtonon B6, timante kaptiĝon de blanko a kaj de la tuta Blanka grupo al kiu blanko a apartenas.

Fazo VI

(B1=B6 en Fazo V)

B1~B21

sume:

Nigro kaptis 3 ŝtonojn

Blanko kaptis 4 ŝtonojn

Fazo VI.

B1 kaj B3 estas metitaj por certigi Blankan vivon, farante du okulojn (Regulido).

Nigro metas ŝtonojn N4, N6 por vivadi, tamen malsukcese.

N12 ankaŭ metiĝas kun sama celo; tio ĉi sukcesas.

Katastrofo atakas la Nigran grupon dekstrasupran, ĝi estas mortigita per B17.

Ni klarigu pli detale jene:

Rigarudu Diagramon XXIV. Ĉiuj figuroj ilustras Nigrajn grupojn, ĉirkaŭitajn de Blanka armeo, sed ĝi havas tri vakajn punktojn neapartigitajn. Vi scias, ke ŝtongrupo, kiu ĉirkaŭbrakas du vakajn punktojn neapartigitajn, devas morti, kiam ĝi estas sieĝita de malamika muro. Do kio okazas al grupo kun tri vakajn punktojn neapartigitajn?

En ĉiu figuro Nigro povas certigi al si vivon, se li metas ŝtonon sur punkton a, ĉar ĝi sukcesas havi du apartigitajn okulojn. (Regulido; Diagramo XXI) Do, ĉi tia punkto a estas nomata "Vivpunkto".

Tamen, vivpunkto estas samtempe mortpunkto: se Blanko metas sur punkton a, ĉiu Nigra grupo devas morti, ĉar Nigro jam neniel povas fari du apartigitajn okulojn, malhelpate de blanka meto sur la mortpunkton.

La Nigra grupo dekstrasupra en Fazo VI egalas esence figuron (1) de Diagramo XXIV, kaj ĝia vivpunkto fariĝis mortopunkto, ĉar Blanko okupas ĝin.

La vivpunktoj en Digramo XXIV nomiĝas ĉiuj "tripunkta vivpunkto". Krom tripunkta, ekzistas kvar-, kvin-, sespunkta vivpunktoj. Ili estas ilustritaj en Diagramo XXV. Ĉiu punkto a en la Diagramo estas samtempe viv- kaj mortpunkto por ĉiu Nigra grupo respektive.

Diagramo XXIV

vivpunkto (tripunkta)

Diagramo XXV

Ekzemploj de diversaj vivpunktoj

Fazo VII

(B1=B21 en Fazo VI)

B1~B5

sume:

Nigro kaptis 3 ŝtonojn

Blanko kaptis 4 ŝtonojn

Fazo VII.

Ĉe la fino de la antaŭa fazo, Blanko kaptis ripete per B1. Poste ambaŭ strebis plivastigi siajn, kaj malplivastigi malamikajn teritoriojn.

Kiam B5 estis metita, ambaŭ konsentis, ke la ludo finiĝis, ĉar plua ŝtonmeto jam ne alportas profiton nek malprofiton.

Restas nun nur du pinktoj vakaj, kiu neniom rilatas al profito nek malprofito, nome punktoj a kaj b. Ĉi tiuj punktoj nomiĝas "neŭtralaj punktoj".

Estas konsilinde, ke neŭtralaj punktoj estu plenigataj ankaŭ alterne po unu, por ke neatendita disputo ne okazu survoje de la plenigado kaj kalkulado.

Nun finiĝis la ludo mem. La mortintaj ŝtonoj estas forigataj de sur la tabulo, kiel ilustras Fazo VIII.

Fazo VIII

Postluda Kalkulado

Sume:

Nigro kaptis 3ŝtonojn

Blanko kaptis 4 ŝtonojn

Krome:

Nigra mortintoj estas 8

Blanka mortintoj estas 0

Fazo VIII.

Ni rigardu en la kovrilojn de ambaŭ ŝtonujoj.

Nigro tenas 3 balnkon, Blanko tenas 12 nigrojn, ĉar Blanko havas 4 kaptitojn kaj 8 mortintojn.

Por faciligi kalkulon, kaptitoj kaj mortintoj estas enmetitaj en samkolorajn teritoriojn. Ĉi tiu arranĝo estas plenumata de la kontraŭulo kiel etiketo.

Do, Nigra ludanto enmetas 3 blankajn kaptitojn en Blankajn teritoriojn, kaj Blanka ludanto 12 (= 4 kaptitoj + 8 mortintoj) nigran ŝtonojn en Nigran teritorion. (La cifero en la figro estas enmetitaj ŝtonoj.)

Tiel malgrandiĝas teritorio de ambaŭ flankoj. En Blanka teritorio restas 23 punktoj, kaj ĉe Nigra 0, kaj plue 4 nigraj ŝtonoj restas en Blanka mano. Do, Nigra teritorio nombriĝas (-4) punktoj.

Blanko venkis je 27 (= 23 - (-4)) punktoj.

Fazo IX

4 nigroj restas ankoraŭ en Blanka mano.

Fazo IX.

En Praktiko, teritorioj estas aranĝitaj kiel la supra figro ilustras. Oni povas aranĝi en iun ajn plaĉan forman por faciligi kalkuladon. Oni prizorgas ĝenerale, ke ĉiu teritorio sin formigu en dekoblojn aŭ kvinoblojn da punktoj krom frakcio.

XIII. Konkludaj Vortoj

Estas tre malfacile, klarigi skribe la Fundamentan Regularon al tiuj, kiuj scias nenion pri GOo. Tio neniam signifas, ke ĝi estas tre komplika, sed male, signifas ke ĝi estas tro simpla por komprenigi komencantojn, kial kaj kiel deriviĝas vastaj strategioj kaj senlime diversformaj taktikoj disde la tiel facilaj regiloj.

Tial ni ne atendas, ke vi povu GOi sen dubo kaj hezito. Tamen, vi jam scias sufiĉe por ĝuj la ludon praktike. Tio, Kio estas malfacila hodiaŭ, fariĝos memevidenta morgaŭ, nur se daŭre praktikas.

Kuraĝon, samideanoj! Ni promesas, ke praktiko altigos vian ludkapablon mirinde rapide, kaj nia EGLI(Esperantista GO-Ligo Internacia) helpos vin ĉiam kaj ĉiamaniere.

ALDONO

I "Kunvivo" kaj "Egalludo"

La supra teksto sufiĉas por GOludi inter komencantoj. Tamen iomete spertiĝintaj ludantoj nepre renkontos strangajn situaciojn, netrakteblajn per ilia kono. Kunvivo estas unu el tiaj situacioj.

Diagramo XXVI

Kunvivo :SEKIo

Rigardu Diagramon XXVI ! Ĉe figuro (1), ambaŭ ŝtongrupoj. signitaj per duoblaj cirkonferencoj, ne povas ataki unu la alian, ĉar tiu, kiu ŝtonmetas sur unun el du vakaj interpunktoj dezirante kapti la malamikon, estas kaptata de la alia, male kontraŭ sia deziro. Do, se ambaŭ estas sufiĉe prudentaj, neniu el ili ne atakos la alian, kaj ili ambaŭ estados vivaj, kvankam ili ne havas du okulojn respektive.

Ĉe figro (2), ambaŭ grupoj havas nur unu okulon respektive. Same al figuro (1), la unua atakanto sin pereigos.

Tiaj situacio nomiĝas "kunvivo".

La Regulido diras, ke ŝtongrupo kun du okuloj estas viva. Tamen, la inverso ne estas ĉiam vera, (kvankam vera en plejmultaj okazoj), ĉar ĉe figuroj (1), kaj (2), ŝtongrupoj, al kiuj mankas du okuloj apartigitaj, vivadas en perfekta malamika sieĝo.*

(*Noto de revizianto:

Ĉe figuroj (1) aŭ (2), ambaŭ Blanka kaj Nigra sieĝoj havas reciproke tranĉitaj aŭ apartigitaj partoj. La tranĉitaj aŭ apartigitaj partoj, kiuj ne havas du okulojn, estas la ĉefaj partoj de la "kunvivo" aŭ la procezo "kaptkonkuro".)

Figuro (3) ilustras ankaŭ kunvivon, sed iom pli komplika ol figuro (1) kaj (2). Vere estas, ke Blanko povas kapti la tri nigrajn ŝtonojn facile. La rezulto estas ilustrita per figuro (1) de Diagramo XXVII, sed la problemo startas ek de tiu momento.

Apenaŭ Blanko forigas la nigrojn, Niguro metos senprokraste sur punkton a, kiu estas ja la viv-kaj-mortpunkto de tripunkta teritorio, kaj la atakanto mem sin pereigos. (Diagramo XXIV kaj XXVII(1) )

Kio okazos se Nigro intencis mortigi la Blankan grupon? Unue, Nigro okupos ĉiujn eksterajn spirpunktojn, kaj poste metos sur internan spirpunkton, punkton 1 por ekzemplo. Blanko kaptos tiam la kvar nigron kaj forigos ilin, kiel estas ilustrita de figuro (2).

La rezulton ilustras la figuro (3). Se Nigro povus meti sur mortpunkton de Blanka kvarpunkta teritorio, Blanko mortus. Bedaŭrinde, ĉe tiaforma teritorio sin trovas nenia mortpunkto; la Blanka grupo vivas kun la formo kia ĝi estas.

Malgraŭ tio, obstina Nigro povus atakon ankoraŭ unu fojon per meto 1 en figuro (4), sed saĝa blanko tuj respondus per meto 2, por certigi al si du okulojn apartigitajn. (Aliajn nigrajn metojn provu vin mem.)

Tial nek Blanko nek Nigro povas mortigi sian malamikon ĉe figuro (3) de Diagramo XXVI. Senprudenta atako pereigos la atakanton.

Do, ambaŭ kunvivas sen okuloj ĉe la figro.

Diagramo XXVII

Iomete pli altklasa kunvivo

Estas multe da aliaj formoj de kunvivo, kiujn legantoj spertos en praktika ludo. En ĉiuj kunvivaj okazoj unu ne povas ataki la alian kun sukceso, sekve ili vivas sen du okuloj apartigitaj (kompreneble sen teritorio).

Rimarko:

Ludrezulto, ĉe kiu punktoj de ambaŭ ludantoj estas samnobraj, terminiĝas "Egalludo".

Kunvivo estas parta fenomeno, aŭ situaĉio inter ambaŭ ŝtongrupoj.

Tial, kunvivo kaj egalludo estas diferencaj unu de la alia, ĉar la unua estas parta, kaj la lasta estas totala fenomeno. Nepre ne konceptu mikse.

II Gradoj, Handikapasistemo, kaj "Egaligaj Punktoj" *1

Unu el la meritoj de GOo estas, ke ĝi havas tiel racian kaj subtilan handikapsistemon, ke ludantoj kun iom ajn malegala lerteco povas ĝui inter si kun plena plezuro. (Antaŭparolo, 5.) Sed estus oportune klarigi gradojn de kapablo antaŭ ol handikapsistemon.

En Japanio lerteco estas gradigita per "kju" kaj "dann".

Ekkomencanto estas gradigita ĉirkaŭ je 20-kju-o. De 20-kju-o oni plialtiĝas ĝis 1-kjuo paŝo post paŝo.

Supre "kjuoj" sidas "dann-oj". Oni altiĝas de 1-kju al "ŝodann", tio estas 1-dann-o. De ŝodann oni altiĝas laŭvice 2, 3,... ĝis 9-danno.

Ordinare, gradigo de amatoroj estas tre indulgema kompare al tiu de profesiuloj.

La handikapsistemo baziĝas sur la gradsistemo. Kiam deiferenco inter ambaŭ ludantoj estas unugrada, la malpli lerta ludas per nigraj ŝtonoj kaj ŝtonmetas unua ĉe la ludkomenco.

Se la diferenco estas pli ol du gradoj, la malplilertulo metas "handikapŝtonojn" antaŭ la ludkomenco, ĝenerale, inter amatoroj, samnombrajn al graddiferenco. La handikapŝtonoj estas metitaj sur difinitajn punktojn, kiel Diagramo XXVIII ilustras. Handikapŝtonoj estas du al naŭ ordinare, sed plimultaj povas esti metataj.

Ĉe ludo kun handikapŝtonoj, Blanko metas la unua ŝtonon.

Kiam ambaŭ ludantoj estas samgradaj, kiu prenas nigron decidiĝas jene:

Unu tenas kelke da ŝtonoj kaŝe en sia manplato, la alia diras divene, ĉu ilia nombro estas para aŭ nepara, aldonante ke li prefaras nigron aŭ blankon. (Li krias, "para-nigra" aŭ "nepara-branka",ktp.*2) Se li trafe divenis, li rajtas ludi per preferitan ŝtonon; se ne, li devas preni la nepreferitan ŝtonon.

Diagramo XXVIII

Kien meti handikapŝtonojn?

Ĉe Ludo inter egallertaj ludantoj, Nigro havas iom da avantaĝon, ĉar li metas la unuan ŝtonon. La avantaĝo estas mezurita statistike je kvin al ses punktoj ĉe la ludfina kalkulado.

Tial, Blanka teritorio restas rigardata kvin al ses punktojn pli larĝa, ol ĝi estas reale sur la tabulo.

Ĉi tiu kompensa punktoj por malavantaĝo nomiĝas "egaligaj punktoj".*1 Egaligaj punktoj estas ordinare ( 5 + 1/2 ) punktoj. La frakcio 1/2 taŭgas evitigi egalludon.

handikapoj kaj egaligaj punktoj povas esti alinombraj laŭ interkonsento de ambaŭ ludantoj.

*1: Nun JEGA rekomendas uzi "Egaligajn poentojn"

*2: Ni rekomendas ke oni deklaru "para-unue" mallonge por "Se para, mi ludas unue kiel Nigro", aŭ "nepara-unue"

III Mallonga Histrio de GOo.

1. Naskiĝo en antikva Ĉinio

La Origino de GOo nebulas en la profundo de la longa historio. Lastatempe iuj opinias pri ebleco de ĝia naskiĝo en Nepalio, sed ĝenerale akceptita teorio ne dubas ĝian originon en antikva Ĉino.

Laŭ ĉina legendo, ĝin kreis Reĝo Jaŭ[堯], kiu regis Ĉinon supozeble pli ol 4,000 jarojn anatŭe.

Historiistoj konjektas, ke GOo rilatis iamaniere kun arto de sortodivenado, sed ĝi evoluis en ludon iom post iom.

Jam en la famaj klasikaĵoj de Konfucio[孔子,551~479 a.K.] kaj Mengzi [孟子,372~289 a.K.] troviĝis mencioj pri GOludo. Nuntempaj principoj de GOo estis sistemigitaj probable en la 1-a kaj 2-a jarcentoj a.K. Oni verkis specialan libron pri GOarto jam 2-a jarcento, kaj povoscio pri GOo plivastiĝis trans alta muroj de aristokrataro.

2. Enporto en Japanion kaj evoluvo tie

GOo estis enportita en Japanion ne malpli frue ol de la 6-a jarcento p.K., kune kun budaismo. Ĝi akiris pli kaj pli ĝuantojn inter diversaj klasoj, precipe inter aristokratoj, SAMURAJklaso* kaj budaismaj bonzoj tra la tuta daŭro de antikvaj kaj mezepokaj generacioj.

La plej rimarkinda evoluo sin trovas en EDO-epoko(1603~1868). La ŜOGUNa** registaro patronis GOon, honorigante profesiajn GOistojn per hereda salajro. Kvar profesiaj GOfamilioj, kies reprezentantoj ludis periode oficialajn ludojn kun ĉeesto de ŜOGUNo**, profunde esploris kaj rapide evoluigis teknikon kaj teorion konkure.

Nuntempa prospero de GOo ŝuldas grandan favoron al tiu epoko.

* SAMURAJo = militisto

** ŜOGUNo = ĉefo de SAMURAJaro

3. Nuntempa disvastiĝo

Post la MEIĴI Revolucio(1868), kiu faligis la ŜOGUNan registaron, profesiuloj perdis sian heredan salajron, kaj pro tio GOo ŝajnis ruliĝi malsupren al pereo.

Tamen, populara subteno baldaŭ restarigis ĝian fundamenton por plua prospero, ĝis la alto neniam atingita en la pasinteco.

En nuna Japanio troviĝas kelkcentoj da profesiaj GOistoj kaj kelkmilionoj da amatoroj.

GO ĝuantoj nun plimultiĝas kaj plivastiĝas ĉiutage trans la oceanoj, inter ĉiuj popoloj, sur ĉiuj kontinentoj.

IV Kompleta Noto de Ludo inter plilertaj Amatoroj

Ĉi-suba ludnoto estas prezentita danke al s-ro Kurokaŭa (6-DANNo), kiu bonvolis ludi kun la aŭtoro por tiu ĉi libreto.

Ni ne atendas al vi komencantoj teknikan komprenon, sed atendas rerealigi ĝin sur vian tabulon kaj gustumi la atmosferon de la praktika ludo.

Fazo I. N1~N101

Blanko: Kiiĉi KUROKAŬA(黒川 喜市)

Nigro: Minosuke EMORI(江森 巳之助)

1979.IV.6(v)

Fazo II. N1~N101(N1=N101 en Fazo I)

Ĉi sube, "B6,(19-6), +1" signifas:

"La 6-a meto de Blanko estas metita sur la punkton, kie la vertika linio 19 kaj la horizontarla linio 6 kruciĝis, kaj samtempe ĝi kaptis unu malamikan ŝtonon."

B6, (19-6), +1; B10, (19-7), kie N5 estis.

N85, (13-8), +1; N87, (16-7), +2

N93, (12-10), +1; B96, (12-9), ripetkapto, +1

N99, (12-9), ripetkapto, +1; N101,(11-11),+1

Forkaptis sume:

Nigro 6 ŝtonojn

Blanko 2 ŝtonojn

Fazo III. N1~B52(N1=N101 en Fazo II)

N1, (11-11), +1; B4, (5-13), +1

B26, (17-5), +2; N27, (17-4), +1

N29, (17-5), kie B26 estis; B38, (11-10), ripetkapto, +1

B48, (6-13), eskapo; B52, (11-11), eskapo kie N1 estis

Ĉe B56 ambaŭ konsentis, ke la ludo estas finita.

Forkaptis sume:

Nigro 7 ŝtonojn

Blanko 6 ŝtonojn

Fina Kalkulado I.

Ambaŭ flankaj mortintoj estas markitaj de +;

ili estu forigataj kaj miksitaj kun siaj samkoloraj(amikaj) kaptitoj.

Neŭtralaj punktpj estas markitaj de triangulo; ili estu plenigataj alterne de Nigro kaj Blanko, por faciligi kalkuladon.

Fina Kalkulado II.

1. Ambaŭ ludantoj plenigu malamikajn teritoriojn per la mortintoj kaj kaptitoj; tio estas, ĉe tiu ĉi ludo, Nigro plenigu Blankajn teritoriojn per sume 16 blankaj kaptitoj kaj mortintoj kaj Blanko plenigu Nigrajn teritoriojn per sume 12 nigrajn kaptitoj kaj mortintoj.

2. Por faciligi kalkuladon, ambaŭ teritorioj estu ordigitaj en kvinoblojn aŭ dekoblojn da punktoj, kiel estas ekzempligita ĉi sube.

Kompreneble, komencantoj kiu maltrankviliĝas je la ordigado, povas kalkuli sen ĝi.

3. Nigra teritorio sumiĝas 61(= 40 + 20 + 1), kaj Blanka 36 (= 20 + 6 + 10); do Nigro gajnis la ludon je 25 punktojn. (se subtrahi la egaligajn punktojn[5 + 1/2 punktoj], Nigro gajnis je 19 + 1/2 punktoj)

4. Estas laŭetika por la flanko, kiu antaŭsciis sian nepran malvenkon, kapitulaci kiel eble plej frue. Tamen, post kiam la ludofino estas konsentita sen kapitulaco, ambaŭ devas kalkuli detale ĝis la finfino.

En tiu ĉi ludo, Blanko devis kapitulaci ĉe la Nigra meto 203-a (N3 en FAZO III). Tamen Blanko daŭligis ludon bonvole por fari ĉi tiun kompretan noton.

5. Laŭ etiketo, ordigo kaj kalkulado de teritorioj estu farata de la kontraŭludanto.

LISTETO DE TERMINOJ

kun Komento

Estas multaj terminoj propraj al GOo. En tiu ĉi libreto ni uzis nur neeviteblajn el ili, por ne ĝeni komencantojn.

Vi scias, ke la ĉina gazeto "El Popola Ĉinio" enpresigis eksplikon pri GOo sub la titolo "Vejĉio"(囲棋=GOo) serie dum 1963 ~ 1965. Ni ŝuldas multajn esperantigitajn terminojn al tiu verko, kaj unuigis niajn terminojn laŭeble kun ĝiaj; tamen, kelkaj el ili diferenciĝis.

Ni konsultis ankaŭ anglajn terminojn, kiuj estas populare uzataj de angleparolantaj GOamantoj en Japanio. Post ĉio, ni elektis tiajn esperantigojn, kiaj estas plej oportunaj por komprenigi la signifon al komencantoj.

Ĉi-sube ni ellistas nur terminojn uzantajn en tiu-ĉi libreto kun mallongaj komentoj laŭvice de paĝoj. En la listeto, (v) signifas, ke la ternimo estas uzata en "Vejĉio" ankaŭ.

LISTETO

*"DAME" Spirpunkto(j) kaj neŭtrala(j) punkto(j) estas ambaŭ nomataj "DAME" japane.

** "neŭtrala punkto" kaj "simpra komuna punkto(v)"

Precize ili ne estas samaj konceptoj. Tio devenas de delikata diferenco de kalkulmaniero inter ĉina vejĉio kaj japana GOo. Tamen vi ne bezonas esti maltrankvila pri tio, ĉar ĉinoj kaj japanoj ludas efektive inter si, preskaŭ me malhelpate de la diferenco.

*1: Nun JEGA rekomendas uzi "Egaligajn poentojn"

*2: "MOKU" estas la unuo de teritorio, kiun oni uzas nombrante punktojn en teritorio.

(Originara kolofono en japana)

著者紹介

江森 巳之助

ＪＥＧＡ（日本エスペラント囲碁協会）事務局長

１８２ 東京都調布市小島町2-26-2

(1979年出版時：現連絡先はＪＥＧＡへ問い合わせ下さい）

INVITO AL GO-LUDO

1979年7月10日 初版第１刷発行

著 者 江森 巳之助

印刷所 創造出版

発行所 創造出版

１８２ 東京都調布市菊野台1-24-41